2.4. Nokta ve Şekil Grafiği

Nokta ve Şekil Grafiği, sabit zaman-aralıklarındaki fiyat hareketlerini soldan sağa doğu çizmediğinden ve işlem hacmini de göstermediğinden dolayı diğer grafik türlerinden tamamen farklı bir grafik türüdür. Geçmişi 1880’li yıllara kadar dayanan Nokta ve Şekil Grafiği, tek bir dikey sütunda tek yönlü fiyat hareketlerini çizer ve fiyat yön değiştirdiğinde bir sonraki sütuna geçer. Buna göre; fiyat seviyesindeki yükselişleri, dikey sütun üzerinde “X” çizerek; düşüşleri de “O” çizerek göstermektedir. 

Nokta ve Şekil Grafiği’nde, fiyat seviyesindeki her yükseliş veya düşüş için grafik üstüne bir X veya O çizilmez. Bunun yerine, çizimin yapılabilmesi için yükselişin veya düşüşün, “kutu boyutu” adı verilen miktarda olması gerekmektedir.  Bu kutu boyutu, fiyat hareketinin yönüne bağlı olarak grafiğe başka bir X veya O eklenmeden önce fiyatın, miktar olarak ne kadar hareket etmesi gerektiğini belirler. Dolayısıyla; örneğin, kutu boyutu 15 olarak ayarlanırsa, bir sonraki X veya O çizilmeden önce fiyat bir önceki kutunun 15 puan üzerine taşınmalıdır. 15’in altındaki hareketler yok sayılır. Bu nedenle, durgun piyasa koşullarında çok az grafik oluşurken, değişken piyasa koşullarında ise önemli miktarda grafik oluşabilir. 

Nokta ve Şekil Grafikleri ayrıca, bir terse dönme olarak kabul edilmeden önce kaç tane kutunun gidişatın tersi yönünde oluşması gerektiğini belirleyen bir kutu terse dönme miktarına da sahiptir. Buna göre; ancak fiyatın tersine döndüğü görüldüğünde yeni bir sütun başlatılır. Örneğin; 3 kutunun tersi dönmesi gerekliliği durumunda, bunun bir terse dönme olarak kabul edilmesi için fiyatın mevcut fiyatın gidişatının tersine 3 kutu hareket etmesi gerekir. Buna göre, eğer her bir kutu 15 puanı temsil ediyorsa, fiyatın mevcut gidişatın 45 puan tersine hareket etmesi gerekir. 

Bazı traderlar, Nokta ve Şekil Grafikleri’nin, net bir destek ve direnç seviyeleri ve trend çizgileri sunmasından ötürü, pozisyonlara doğru giriş ve çıkış sinyalleri veren en iyi grafik türü olduğunu iddia etmektedirler. Nokta ve Şekil Grafikleri, aynı zamanda “dayanak”, “fincan tabağı” ve “V tabanı” gibi kendi grafik formasyonlarına sahiptir.