3.2. Dow Teorisi

Dow Teorisi Nedir?

Dow Teorisi, teknik analizin ilk ortaya çıkan biçimlerinden biridir. Her ne kadar fiyat hareketlerinin kapsamı değişiklik gösterse dahi, hisse senetlerinin birlikte ve bir trend içinde aşağı veya yukarı hareket etme eğiliminde olduğunu fark eden Charles Henry Dow tarafından ilan edilmiştir. Charles Dow, bu bilgiyi, bugün hala kullanımda olan Dow-Jones Ortalamaları’nı geliştirmek için kullanmıştır. Dow-Jones Ortalamaları’nın amacı, potansiyel fiyat hareketlerini tahmin etmek değil, genel iş ortamının barometresi olma işlevini yerine getirmektir. 

Charles Dow’un 1902 yılındaki ölümünden sonra, yakın arkadaşı olan Samuel Nelson, Charles Dow’un yöntemlerini, “The ABC of Stock Speculation (Türkçe: Hisse Spekülasyonunun ABC’si)” adlı kitapta yayınlamıştır. Öte yandan, Charles Dow’un, en önemli finans gazetesi olan Wall Street Journal’da editör olarak çalışmasına vesile olan William Peter Hamilton’da, Charles Dow’un ilkelerini düzenleyerek bir teori haline getirmiş ve 1922 yılında “The Stock Market Barometer: A Study of Its Forecast Value (Türkçe: Hisse Piyasası Barometresi: Tahmini Değer Üzerine Bir Çalışma)” adlı kitap çalışmasında yayınlamıştır. Son olarak, Robert Rhea, hem Charles Dow’un, hem de William Hamilton’un çalışmalarını analiz edip düzenleyerek, Dow Teorisi’ni bugünkü haline getirmiş ve 1932 yılında “The Dow Theory (Türkçe: Dow Teorisi)” adlı kitapta yayınlamıştır. 

Dow Teorisi’nin Temel İlkeleri

Dow Teorisi’nin 5 temel ilkesi bulunmaktadır. Bunlar;

1. Milyonlarca trader, spekülatör ve yatırımcı olmasa dahi, binlerce kombine faaliyeti yansıtan ortalamalar herşeyi iskonto eder. Böylece, bilinen ve öngörülebilir her olay, münferit hisse senetlerinin arz ve talebini etkileyebilecek her koşulda iskonto edilir.

2. Fiyat hareketleri üç tür trendden oluştur. Bunlar; 

  1. Ana (Birincil) Trend: Ana Trend, en az 1 yıl olmak üzere, yıllarca süren trenddir. Bu trend, fiyatın aşağı veya yukarı yönlü hareketlerinin en az 20%’sinden sorumludur. Ana trend aşırı gerildiğinde, onu düzeltmek için, Ana Trend’e karşı yönde hareket eden İkincil Trend tarafından kesilir. 
  2. İkincil Trend: İkincil Trend, Ana Trend’in hareketini zıt yönde kesen trenddir. Ancak bir İkincil Trend’in, onun oluş sürecinde tanımlamak oldukça zordur. Çünkü, İkincil Trend en az 3 hafta olmak üzere, birkaç ay devam edebilir ve genellikle Ana Trend’in gerçekleştirmiş olduğu hareketin 1/3’ünü geri çeker. Bazen, kendi gerçekleştirmiş olduğu fiyat hareketinin tamamını geri çekse de, genellikle kendi gerçekleştirdiği hareketin 1/2’si veya 1/3’ü kadarını geri çeker.
  3. Küçük (Üçüncül) Trend: Küçük Trend, ortalamaların günlük veya günden güne olan fiyat dalgalanmalarıdır. Genellikle 6 günden kısa sürer ve önemli bir trend oluşturmadığı için Dow Teorisi tarafından fazla dikkate alınmaz. 

3. Bir Boğa Piyasası, istikrarlı bir şekilde yükselen bir Ana Trend tarafından karakterize edilir ve genellikle 3 aşamadan oluşur. Bu aşamalar;

  1. Birikim Aşaması: Birikim Aşaması, akıllı yatırımcıların, ekonomik haberler hala kötü ve hatta çok kötü olduğu için baskı altında olan satıcılardan düşük fiyatlarla hisse senedi almaya başladığında ortaya çıkar. Alım-satım işlemleri (trading faaliyetleri) bu aşamada genellikle hala ılımlı olmakla birlikte yavaş yavaş artmaya başlamaktadır.
  2. Genel Katılım: kurumsal gelişmenin dikkat çekmeye başlamasıyla artan faaliyetin eşlik ettiği istikrarlı ilerlemeler ile karakterize edilen bir aşamadır. Bu aşamada fiyatların hızla yükselme eğiliminde olmasından ötürü, teknik analistler tarafından en kazançlı aşamadır.
  3. Olağanüstü Gelişmeler: Giderek daha fazla sayıda sıradan kişinin piyasa girerek alımlar gerçekleştirmesiyle başlar. 

4. Bir Ayı Piyasası, istikrarlı bir şekilde düşen bir Ana Trend tarafından karakterize edilir ve genellikle 3 aşamadan oluşur. Bu aşamalar;

  1. Fazlalık ve Dağıtım: Bu şamada genel topluluk spekülasyona devam eder fakat artık Boğa Trend’i sona ermiştir. Boğa Trendi’nin Birikim Aşaması’nda hisse senedi almış olan akıllı yatırımcılar, ellerindeki hisseleri, trendin değişmek üzere olduğunu fark etmeyen piyasanın diğer katılımcılarına satmaya başlarlar. Bu aşamada alım-satım işlem faaliyetleri hala yüksektir ama azalmaya başlamıştır.
  2. Panik Aşaması: Panik aşaması, alıcıların azalması ve satışların acil hale gelmesiyle başlar. Düşüş trendi, neredeyse dikey düşüşler olacak şekilde hızlanmıştır. Bu trend, Ayı Piyasası’nın son aşaması başlamadan önce uzun bir İkincil Trend veya yan hareketlerle ile kesilerek fiyatlar yukarı yönlü hareket etmeye başlar.
  3. Cesaretsiz Satış: Panik Aşaması’nda gelen İkincil Trend’in sağlamış olduğu iyileşme döneminde satın alınan hisse senetlerinin, cesaretsiz satıcılar tarafından satılması ile başlar. Ancak bu cesaretsiz satış, bir önceki aşamada gerçekleşen satışlar kadar şiddetli değildir.

5. Ortalamalar biri birini teyit etmelidir. Bu oldukça önemli bir ilke olup, Dow Jones Endüstriyel Ortalaması’nın, Dow Jones Ulaşım Ortalaması tarafından teyit edilmesi gerekir. Diğer bir deyişle, iki ortalama, yaklaşık olarak aynı yönde hareket ediyor olmalıdır. Eğer, ortalamalar aynı trendi teyit etmiyorsa, söz konusu trend 100% geçerli değildir.