4.1.10. Göreceli Güç Endeksi (RSI)

Nedir?

Göreceli Güç Endeksi (İngilizce: Relative Strenght Index) (Kısaca: RSI), bir makine mühendisi ve meşhur bir teknik analist olan J. Welles Wilder tarafından geliştirilmiş bir salınımlı momentum indikatörüdür. Halen daha teknik analistler tarafından en çok kullanılan indikatörlerden biri olan Göreceli Güç Endeksi (RSI), ilk olarak 1978 yılında, J Welles Wilder tarafından yazılmış olan “New Concepts in Technical Trading Systems (Türkçe: Teknik Analiz Sistemlerinde Yeni Kavramlar)” adlı kitap yayınlanmıştır. Bu oldukça kullanışlı momentum indikatörünün en büyük özelliği, bir menkul kıymete ilişkin son kazanımların büyüklüğü ile son zararların büyüklüğünü karşılaştırmak suretiyle, söz konusu menkul kıymete ilişkin aşırı-alım ve aşırı satım koşullarını belirlemek ve buna göre en iyi alım-satım işlemlerini gerçekleştirmektir.

Nasıl Hesaplanır?

Göreceli Güç Endeksi (RSI), iki adımda hesaplanır.

1. Adım’da; geri inceleme dönemine ilişkin kazançların ortalamasını, geri inceleme dönemine ilişkin zararların ortalamasına bölerek Göreceli Güç (RS) aşağıdaki formül ile belirlenir. Ancak bu ortalamalar, geri inceleme dönemi ortalamaları olduğundan dolayı, gerçek ortalamalar değildir.

Göreceli Güç = [(Fiyattaki Kazanç Toplamı + Çubuğun Kazancı) / n] / [(Fiyattaki Zarar Toplamı + Çubuğun Zararı) / n]

n: Geri İnceleme Dönemi

Fiyattaki Kazanç Toplamı: n-1 (geri inceleme döneminin bir eksiği) Dönemine İlişkin Fiyat Kazançlarının Toplamını içerir.

Fiyattaki Zarar Toplamı: n-1 (geri inceleme döneminin bir eksiği) Dönemine İlişkin Fiyat Zararlarının Toplamını içerir.

2. Adım’da; Göreceli Güç (RS), 0 ile 100 değerleri arasında bağlanmak suretiyle, Göreçeli Güç Endeksi (RSI) aşağıdaki formül ile hesaplanır.

RSI = 100 – 100 / (1 – RSI)

J. Welles Wilder tarafından önerilen geri inceleme dönemi 14’tür. Ancak bazı traderlar, gün-içi zaman-aralıklarında 8 dönemlik RSI kullanmayı tercih ederken; bazı traderlar ise, 28 dönemlik RSI kullanmayı tercih etmektedir.

RSI’ın Özellikleri

RSI’ın hareketi 0 ile 100 değerleri arasında kısıtlanmış olduğundan dolayı, menkul kıymetin fiyat hareketi ile RSI’ın hareketleri direkt olarak oransal değildir. RSI, 50 seviyesi civarında olduğunda, menkul kıymete ilişkin küçük fiyat hareketleri, RSI’da daha büyük hareketlere sebep olabilir. Tersine; RSI, kendi uç noktalarına yaklaştıkça, onu hareket ettirmek için daha büyük fiyat hareketleri gerekir. Ayrıca kısa dönemli bir RSI, oldukça volatildir ve bir uç noktadan öbür uç noktaya hızlıca hareket edebileceğinden, çelişkili sinyaller üretebilir. Buna ek olarak, 24 saat açık olmayan piyasalarda, piyasa açılışında oluşan boşluklar, kısa dönemli RSI üzerinde oldukça fazla etkiye sahiptir. Son olarak, yükseliş veya düşüş trendi içinde olmayan piyasalarda, RSI, fiyatta momentum kaybı oldukça sinyal üretir ve zor hareket eder.

Nasıl Kullanılır?

1. Klasik Yöntem

Klasik yönteme göre; Göreceli Güç Endeksi (RSI), 70 değerinin üzerine çıkmışsa, menkul kıymetin aşırı-alımbölgesinde; 30 değerinin altına inmişse, menkul kıymetin aşırı-satım bölgesinde olduğu düşünülür. J. Welles Wilder’de, 70 ve 30 değerlerini sırasıyla aşırı-alım ve aşırı satım bölgeleri için referans değerler olarak kullanılmasını önermektedir. Ayrıca, Göreceli Güç Endeksi (RSI), 30 değerinin üzerine doğru hareket ettiğinde, olası bir yükseliş geri dönüşünün başlayabileceğinin; 70 değerinin altına doğru hareket ettiğinde ise, olası bir düşüş geri dönüşünün başlayabileceğinin göz önünde bulundurulmasını tavsiye etmektedir.  

Göreceli Güç Endeksi (RSI), 70 değerinin üzerine çıkmışsa, menkul kıymet aşırı-alım bölgesinde olduğu için, o menkul kıymete ilişkin açık olan uzun pozisyonların kapatılması gerekir. Tersine, Göreceli Güç Endeksi (RSI), 30 değerinin altına inmişse, menkul kıymet aşırı-satım bölgesinde olduğu için, o menkul kıymete ilişkin kısa pozisyonların kapatılması gerekir. Bazı traderlar, aşırı-alım ve aşırı satım bölgelerini, uzun-vadeli trend doğrultusunda pozisyona giriş sinyali olarak kullanırlar. Buna göre; eğer uzun-vadeli trend, bir yükseliş trendi ise, Göreceli Güç Endeksi (RSI)’nin aşırı-satım bölgesi olan 30 değerinin altına inmesini beklerler. RSI, 30 değerinin altına indiğinde de, söz konusu menkul kıymete ilişkin bir alım işlemi gerçekleştirilir (uzun pozisyon açarlır). Tersine; eğer uzun-vadeli trend, bir düşüş trendi ise, Göreceli Güç Endeksi (RSI)’nin aşırı-alım bölgesi olan 70 değerinin üzerine çıkmasını beklerler. RSI, 70 değerinin üzerine çıktığında da, söz konusu menkul kıymete ilişkin bir açığa-satış işlemi gerçekleştirilir (kısa pozisyon açılır).

Diğer tüm osilatörlerde olduğu gibi, Göreceli Güç Endeksi (RSI) indikatörüne de uyumsuzluk uygulanabilir. Diğer bir deyişle; ilgili menkul kıymete ilişkin fiyat hareketinin gerçekleştirmiş olduğu zirveler ve dipler, eğer RSI tarafından gerçekleştirilen zirveler ve dipler ile uyumlu değilse, bir uyumsuzluk meydana gelmiş demektir. Buna göre; menkul kıymet fiyat hareketi düşen dipler oluştururken, RSI yükselen dipler oluşturuyorsa, bir yükseliş uyumsuzluğu meydana gelmiş demektir. Bunun durum, mevcut düşüş trendinin momentum kaybetmekte olduğunu ve olası bir yükseliş trendinin başlayabileceğini belirtir. Tersine, menkul kıymet fiyat hareketi yükselen zirveler oluştururken, RSI düşen zirveler oluşturuyorsa, bir düşüş uyumsuzluğu meydana gelmiş demektir. Bu durum, mevcut yükseliş trendinin momentum kaybetmekte olduğunu ve olası bir düşüş trendinin başlayabileceğini belirtir.

Göreceli Güç Endeksi (RSI)’nin merkez çizgisinin yukarı ya da aşağı kırılması da alım-satım sinyali üretir. Buna göre; RSI, 50 değerinin üzerine doğru hareket ettiğinde, bir yükseliş sinyalinin teyidi; 50 değerinin altına doğru hareket ettiğinde ise, bir düşüş sinyalinin teyidi olarak hizmet eder. Ayrıca; aşırı-alım bölgesindeki RSI, 70 değerinin altına inip daha sonra tekrar 70 değerinin üzerine çıktığında ama bir önceki yüksek seviyeye ulaşamadığında, bir “başarısız salıncak” ortaya çıkmış olur. Bu durumda, RSI yeniden 70 değerinin altına düştüğü o en düşük değere gelirse, olası bir kısa pozisyon sinyali üretilmiş olur. Tersine, aşırı-satım bölgesindeki RSI, 30 değerinin üzerine çıkıp daha sonra tekrar 30 değerinin altına inerse ama bir önceki düşük seviyeye ulaşamadığında, bir “başarısız salıncak” ortaya çıkmış olur. Bu durumda, RSI yeniden 30 değerinin üzerine çıktığı o zirve değere gelirse, olası bir uzun pozisyon sinyali üretilmiş olur.

2. Modern Yöntem

Göreceli Güç Endeksi (RSI), doğası ve 0 ile 100 değerleri arasındaki kısıtlamaları nedeniyle, fiyat hareketiyle doğrudan birebir orantılı değildir. Bu durum, Göreceli Güç Endeksi (RSI) ve fiyat hareketi arasında bir uyumsuzluk ortaya çıkarır ve özellikle RSI aşırı seviyelere ulaştığında oldukça güvenilmez bir durum meydana getirir. Andrew Cardwell gibi birçok teknik analist ve trader, RSI ve fiyat arasındaki bu uyumsuzluk durumunu, olası bir trend geri dönüşü olarak değil, bilakis, mevcut trendin devam edeceği şeklinde yorumlamak suretiyle, mevcut trend yönünde olası bir alım-satım işlemi sinyali olarak değerlendirirler. Bu durum, Göreceli Güç Endeksi (RSI)’nin klasik yöntem ile yorumlanmasının tam zıttıdır.

Göreceli Güç Endeksi (RSI)’ni modern yönteme göre yorumlayan traderlar ayrıca, piyasanın yükseliş ve düşüş trendlerinde, RSI aşırı-alım ve aşırı-satım değer aralıklarının değiştiğini gözlemlemişlerdir. Genellikle yükseliş piyasalarında, Göreceli Güç Endeksi (RSI), aşırı-alım referans değeri olan 70’i çok defa aşarken, aşırı-satım referans değeri olan 30’a ulaşmakta başarısız olmaktadır. Bu durum, yükseliş piyasasındaki referans değerlerinin 10 puan arttırılması önerisini getirmektedir. Diğer bir deyişle, bu öneriye göre, bir yükseliş piyasası için aşırı-alım referans değeri 80, aşırı-satım referans değeri ise 40 olmalıdır. Tersine; genellikle düşüş piyasalarında, Göreceli Güç Endeksi (RSI), aşırı-alım referans değeri olan 70’e ulaşmakta başarısız olurken, aşırı-satım referans değeri olan 30’a çok defa ulaşmaktadır. Bu durum, düşüş piyasasındaki referans değerlerinin 10 puan azaltılması önerisini getirmektedir. Diğer bir değişle, bu öneriye göre; bir düşüş piyasası için RSI aşırı-alım referans değeri 60, RSI aşırı-satım referans değeri ise 20 olmalıdır. Meşhur bir teknik analist olan Constance Brown ise bu öneriyi bir adım daha ileriye götürerek, aşırı-alım ve aşırı-satım referans değerlerinin sabit değerler yerine değişken olmasını tavsiye etmiştir. 

ÖRNEK

Aşağıdaki grafik, 30 dakikalık zaman-aralığına sahip Dow Jones Sanayi Endeksi grafiğidir. Bu grafikte, alt panelde 20 dönemlik Göreceli Güç Endeksi (RSI) indikatörü göstermektedir. Bu paneldeki mavi çizgi, RSI; kırmızı çizgi ise, RSI’ın 5 günlük Basit Hareketli Ortalaması (SMA)’dır. 

Grafikte özellikle saat 16:00 ile 21:00 arasındaki fiyat hareketleri ile RSI hareketleri arasındaki orantısızlık dikkat çekicidir.