3.1.2. Trend ve Trend Çizgisi

Trend ve trend çizgisi, bir menkul kıymete ilişkin oldukça önemli fiyat seviyelerini belirtmesinden ötürü teknik analizin başlıca unsurlarından biridir. Bu nedenle, trendin neyi temsil ettini anlamak ve trend çizgisinin nasıl çizileceğini bilmek, başarılı bir teknik analist olmak için oldukça önemlidir. Tıpkı destek ve direnç çizgilerinde olduğu gibi, trend çizgisini mumların gölgelerden veya diğer grafik türlerinde sivri uçlardan ziyade tıkanıklık alanları boyunca çizmek, çoğu teknik analistin tercih ettiği bir yöntemdir. 

Bir trend, yükseklerden (tepelerden) ve düşüklerden (diplerden) meydana gelmekte olup, 3 tip trendin varlığından bahsedilmektedir; yükselen trend, düşen trend ve yatay trend. 

Yükselen trend, belirli bir zaman dilimi içinde fiyatın ulaştığı en yüksek seviyelerin git gide daha yükselerek yeni yükselen yüksekler (yükselen tepeler) oluşturmasıdır. Ancak bu fiyat artışları sürekli değil, “düzeltme düşüşleri” ya da “tepki düşüşleri” adı verilen fiyat düşüşleri ile karakterize bir şekilde peşi sıra ilerlerler. Her bir düzeltme düşüğü fiyat seviyesi, bir önceki düzeltme düşüğü fiyat seviyesinin üzerinde olduğu için bunlara “yükselen düşükler” ya da “yükselen dipler” denir. Öte yandan, yükselen bir trend içindeki her düşüş, düzeltme düşüğü değil, basit bir fiyat hareketidir. Bir düşüşün, düzeltme düşüşü olması için daha önceki düzeltme düşükleri ile aynı yükselen hat üzerinde olması gerekmektedir. Buradan hareketle; bir yükseliş trendinde, trend çizgisi, iki veya daha fazla yükselen düşüğü, diplerinden biri birine bağlayacak şekilde çizilmektedir. Ancak sadece iki adet yükselen düşüğü biri birine bağlayan bir trend çizgisi, yetersiz bir trend çizgisi olarak kabul edilir ve fiyat, trend çizgisini üçüncü kez test edip kıramadığında onun güçlü bir trend çizgisi olduğu onaylanır. Bir trend çizgisinin gücü onaylandığında, sonraki düzeltme düşükleri için potansiyel destek alanlarını tanımlamakta kullanılmaktadır. 

Eğer fiyat, trend çizgisini kırarsa, yani trend çizgisini ihlal ederse ve kapanış fiyatı trend çizgisinin altında gerçekleşirse, yükseliş trendin bittiği (son bulduğu) söylenebilir. Ek olarak, trend çizgisini kırarken hacimdeki artış, trendinin son bulduğunun daha yüksek bir kanıtı iken; hacimdeki azalış ise, yanlış ya da sahte bir kırışın var olma olasılığını ve dolayısıyla trendin son bulmama olasılığını arttırmaktadır. Bununla birlikte, sadece düşen bir düşük oluşması, yan bir önceki düşükten daha aşağıda bir düşük oluşması, yükseliş trendinin tersine döndüğünü ve bir düşüş trendinin başladığını doğrulamaktadır. 

Düşen trend ise, belirli bir zaman dilimi içinde fiyatın ulaştığı en düşük seviyelerin git gide daha düşerek yeni düşen düşükler (düşen dipler) oluşturmasıdır. Ancak bu fiyat düşüşleri sürekli değil, “düzeltme yükselişleri” ya da “tepki yükselişleri” adı verilen fiyat yüksekleri ile karakterize bir şekilde peşi sıra ilerlerler. Her bir düzeltme yükseği fiyat seviyesi, bir önceki düzeltme yükseği fiyat seviyesinin altında olduğu için bunlara “düşen yüksekler” denir. Öte yandan, düşen bir trend içindeki her yükseliş, bir düzeltme yükselişi değil, basit bir fiyat hareketidir. Bir yükselişin, düzeltme yükselişi olması için daha önceki düzeltme yüksekleri ile aynı düşen hat üzerinde olması gerekmektedir. Buradan hareketle; bir düşüş trendinde, trend çizgisi, iki veya daha fazla düşen yükseğin, zirvelerinden biri birine bağlayacak şekilde çizilmektedir. Ancak sadece iki adet düşen yükseği biri birine bağlayan bir trend çizgisi, yetersiz bir trend çizgisi olarak kabul edilir ve fiyat, trend çizgisini üçüncü kez test edip kıramadığında onun güçlü bir trend çizgisi olduğu onaylanır. Bir trend çizgisinin gücü onaylandığında, sonraki düzeltme yüksekleri için potansiyel destek alanlarını tanımlamakta kullanılmaktadır. 

Eğer fiyat, trend çizgisini kırarsa, yani trend çizgisini ihlal ederse ve kapanış fiyatı trend çizgisinin üstünde gerçekleşirse, düşüş trendinin bittiği (son bulduğu) söylenebilir. Ek olarak, trend çizgisini kırarken hacimdeki artış, trendin son bulduğunun daha yüksek bir kanıtı iken; hacimdeki azalış ise, yanlış ya da sahte bir kırışın var olma olasılığını ve dolayısıyla trendin son bulmama olasılığını arttırmaktadır. Bununla birlikte, sadece yükselen bir yüksek oluşması, düşüş trendinin tersine döndüğünü ve bir yükseliş trendinin başladığını doğrulamaktadır. 

Yatay trend ise, belirli bir zaman dilimi içinde belli bir trend yönünün olmaması ve oluşan en yüksek fiyat seviyelerinin biri birleri ile, oluşan en düşük fiyat seviyelerinin de yine biri birleri ile yatay düzeyde olmasıdır. Yani yükselen yüksekler, düşen yüksekler, yükselen düşükler ve düşen düşükler söz konusu değildir. Yatay trendde destek ve direnç çizgileri çizmek mümkün fakat fiyat hareketlerini zaman ve hız açısından önceden tahmin etmek mümkün değildir. Piyasalar bazen yükseliş ve düşüş trendi sonrası ters yönlü harekete geçmek yerine kararsız bir hal alabilir. Böyle durumlarda yatay aralıkta yükseliş ve düşüş hareketleri gözlemlenir. Bu durumda piyasa yatay seyre geçmiştir ve yatay trend sonlanması ile tekrar yükseliş ya da düşüş trendi başmaktadır.

Trend çizgileri ile ilgili bilinmesi en önemli şey, trend çizgilerinin gerçek çiziminin, bilimden daha çok sanat olduğudur. Bu sanatı doğru ve faydalı bir şekilde icra edebilmek için zamana ve bol bol pratik yapmaya ihtiyaç vardır.