3.3. Elliott Dalga Teorisi

Elliott Dalga Teorisi, ileri düzey traderlar ve fon yöneticileri tarafından kullanılan oldukça popüler bir fiyat hareket modeli ve formasyonudur. Ancak bu formasyon, diğer grafik formasyonlarından farklı olarak, gerçek zamanlı olarak mutlak netlikte okunabilen bir formasyon değildir. Elliott Dalga Teorisi’nin sağladığı en önemli şey, trend yönünde, kazanç-risk oranı yüksek trade işlemleri yapabilme fırsatları sunmasıdır. 

Elliott Dalga Teorisi ilk olarak 20.yüzyılın başlarında Ralph Nelson Elliott adlı oldukça kalife bir muhasebe uzmanı tarafından ortaya atılmış olup, Dow Teorisi’nin prensipleri ile oldukça yakından ilgilidir. Buna göre; Ralph Nelson Elliott, Dow Jones Ortalamaları’nın tarihsel hareketlerini incelemiş ve ilk olarak 1938 yılında yayınlamış olduğu “The Wave Principle (Türkçe: Dalga Prensibi)” adlı kitabında tanımladığı üzere sürekli tekrar eden bir döngüsel formasyonun(modelin) varlığını fark etmiştir. Bu çalışmasını 1946 yılında yayınladığı “Nature’s Law: The Secret of the Universe(Türkçe: Doğanın Kanunu: Evrenin Sırrı)” adlı kitabında detaylandırmıştır. Ralph Nelson Elliott’a göre, yatırımcıların veya toplumun psikolojisinde, iyimserlikten kötümserliğe ve kötümserlikten iyimserliğe doğru sürekli hareket eden doğal döngüler vardır. Bu döngüler, aynı şekilde varlıkların fiyatlarına, oradan da fiyat grafiklerine yansımaktadır.

Elliott Dalga Teorisi’nde; piyasa fiyatı, tekrarlayan bir dalga formasyonunda hareket eder. Ralph Nelson Elliott, buradaki “dalga formasyonu” terimini, hisse senedi fiyatlarının okyanus dalgalarının yükselişine ve akışına benzeten Charles Henry Dow’dan ödünç almıştır. 

Elliott Dalga Teorisi’nin dalga formasyonu, “İtki Aşaması” olarak adlandırılan 5 ilerleme dalgası ve “Düzeltme Aşaması” olarak adlandırılan 3 karşı-trend hareketi dalgası arasında değişimli olarak biri birini takip ederek gerçekleşir. İtki Aşaması’nın dalgaları, “1”, “2”, “3”, “4, “5” sayıları ile etiketlenirken; Düzeltme Aşaması’nın dalgaları ise, “A”, “B”, “C” harfleri ile etiketlenir.

İtki Aşaması’nın ilk dalgası, yani Dalga 1, sadece Dalga 2 etiketli bir karşı-trend hareketi tarafından kesilene kadar bir eğilim yönünde hareket eder. İkinci olarak: Dalga 3, genellikle en güçlü dalga olup, Dalga 4 etiketli bir karşı-trend hareketi tarafından kesilene kadar Dalga 1’in başlattığı trend yönünde hareket eder. Son olarak; Dalga 5, ana trendin zirvesine kadar hareketini sürdür. 

Dalga 5’in zirveye ulaşması ile birlikte, Düzeltme Aşaması başlar. Buna göre; ilk olarak, Dalga A, önceki trendi, yani Dalga 5 ile zirveye ulaşmış olan trendi kesmek suretiyle, yeni aşamanın başladığını göstermiş olur. Dalga B ise, Dalga A tarafından kesilmiş olan bir önceki trendi yeniden kurmaya çalışır; ancak Dalga C, önceki trende karşı hareket ettiği için Dalga B’nin bu çabası başarısız olur. Bu şekilde, İtki Aşaması’nın 5 dalgası ve Düzeltme Aşaması’nın 3 dalgası birleşerek tam bir piyasa döngüsü oluşturmuş olur. 

Ralph Nelson Elliott yapmış olduğu çalışmalarda, bu dalgaları tüm zaman-aralıklarında var olduğunu tespit etmiş ve bir dalga yapısının fraktal olduğunu keşfetmiştir. Dalga yapısının fraktal olmasının anlamı; bir dalganın, daha küçük İtki ve Düzeltme Aşamaları dalgalarından, yani alt-dalgalardan oluşmasıdır. Buna göre; her ardışık daha küçük dalga yapısı, daha düşük dereceli bir dalga yapısıdır. Öte yandan, bu dalga yapıları, daha küçük bir zaman-aralığına karşılık gelmek zorunda değildir. Hatta, daha büyük dalga yapısı ile aynı zaman-aralığında bile görünebilir. 

Ralph Nelson Elliott’un, büyükten küçüğe doğru sınıflayıp etiketlediği dalga yapılarının farklı dereceleri şunlardır;

Dalga Derecesi	İngilizce Orijinal Karşılığı	İtki Dalgası Etiketleri	Düzeltme Dalgası Etiketleri
Büyük Süper Döngü	Grand Supercyle	[I] [II] [III] [IV] [V]	[A] [B] [C]
Süper Döngü	Supercyle	(I) (II) (III) (IV) (V)	(A) (B) (C)
Döngü	Cycle	I II III IV V	A B C
Birincil Döngü	Primary	[1] [2] [3] [4] [5]	[A] [B] [C]
Orta Düzey Döngü	Intermediate	(1) (2) (3) (4) (5)	(A) (B) (C)
Küçük Döngü	Minor	1 2 3 4 5	A B C
Dakika Döngüsü	Minute	[i] [ii] [iii] [iv] [v]	[a] [b] [b]
Dakikacık Döngüsü	Minuette	(i) (ii) (iii) (iv) (v)	(a) (b) (c)
Alt Dakikacık	Subminuette	i ii iii iv v	a b c

Burada unutulmaması gereken en önemli şeylerden biri; İtki dalgalarının her zaman bir boğa piyasasına, yani yükseliş trendine ilişkin fiyat artışlarını temsil etmediği gibi; Düzeltme dalgaları da, her zaman bir ayı piyasasına, yani düşüş trendine ilişkin fiyat azalışlarını temsil etmemektedir. Bunun yerine, İtki dalgaları, daha yüksek dereceli dalga yönünde hareket eder. Böylece, bir İtki dalgasının 1,3 ve 5 etiketli alt dalgaları da birer itki dalgası iken, diğer alt dalgaları olan 2 ve 4 etiketli dalgalar, daha yüksek dereceli söz konusu itki dalganın tersi yönünde hareket eden düzeltme dalgalarıdır. Benzeri şekilde, bir Düzeltme dalgasının A ve C etiketli dalgaları da birer itki dalgası iken, B etiketli dalga, daha yüksek dereceli söz konusu düzeltme dalgasının tersi yönünde hareket eden bir düzeltme dalgasıdır.

Elliott Dalga Teorisi’nin Değişmez Kuralları

Elliott Dalga Teorisi’nin dürtü dalgaları için geçerli olan sadece üç basit kuralı vardır ve bu kurallar asla kırılmamalıdır. 

1. Kural: Dalga 2, dürtü dalgası veya çapraz üçgen olup olmadığına bakılmaksızın Dalga 1’in başlangıcının ötesine doğru geri çekilemez. Yine de, Dalga 2, Dalga 1’in başlangıcının ötesine doğru geri çekilirse; İtki Aşaması’nın dalgaları olduğu varsayılan bu dalgaların, aslında hala Düzeltme Aşaması’nın birer parçası olduğu anlaşılır.
2. Kural: Her zaman olmasa da, Dalga 3 genellikle 1, 3, ve 5 etiketli itki dalgalarının en güçlü ve en uzun olanıdır. Ancak her zaman en uzunu olmak zorunda da değildir ama en kısa olanı da olamaz.
3. Kural: Dalga 4, diyagonal (çapraz) bir üçgenin parçası olması durumu dışında, Dalga 1’ın alanına giremez. Vadeli işlemler ve Forex gibi kaldıraçlı piyasalarda, Dalga 4, Dalga1’in kapanışının ötesinde kapanamaz. Kaldıraçlı piyasalar, mumun gerçek kapanış fiyatı ile yüksek ve düşük seviyeleri arasında ani yükselişler oluşturan volatilite alanlarına sahiptir. Elliott Dalga Teorisi açısından bu kısa ömürlü ani artışların teknik değeri çok azdır.

Bu kurallardan herhangi birinin çiğnenmesi, dalga sayımında bir hata oluşturur ve dalgaların yeniden sayılmasını gerektirir. Bu kurallara ek olarak, Elliott dalgalarına özgü olan ancak her piyasa döngüsünde gerçekleşmeyen ve bu nedenle kuraldan ziyade, yol gösterici bir niteliği olan birkaç kılavuz vardır. Bu kılavuzlar, dürtü dalgalarının uzamasını, Dalga 5’in kesilmesini, Dalga 2 ve Dalga 4’te düzeltmelerin şeklinin ve uzunluğunun değiştirilmesini ve hareket dalgasının kanallanmasını içerir (Bu kılavuzlar bir sonraki makale de detaylıca açıklanacaktır.)

Elliott Dalga Teorisi ve Fibonacci Sayıları

Ralph Nelson Elliott, 1946 yılında yazmış olduğu “Nature’s Law: The Secret of Universe (Türkçe: Doğanın Kanunu: Evrenin Sırrı)” adlı kitapta, Elliott Dalga Teorisi’nin matematiksel temelinin Fibonacci Sayı Dizi’sine dayandığını açıkça belirtmiştir. Buna göre; Fibonacci toplamı serisi, Elliott Dalga Teorisi’ndeki dalga sayımının temelidir. Bir tam döngüde, 5 itki dalgası ve 3 düzeltme dalgası vardır. Böylece, bir tam döngü toplamda 8 dalgadan oluşmaktadır. Her bir dalganın alt dalgaları da Fibonacci toplamı serisini yansıtmaktadır. Buna göre; 21 alt dalga, itki dalgasını (5-3-5-3-5) oluştururken; 13 alt dalga da, düzeltme dalgasını (5-3-5) oluşturmaktadır. Birlikte toplam 34 alt dalga vardır. Daha düşük dereceli dalgaların alt dalga sayıları da, yine aynı şekilde Fibonacci sayıları ile uyumlu şekilde artarak devam etmektedir. Elliott Dalga Teorisi, aynı zamanda Fibonacci oranları ile de ilişki içindedir. Ralph Nelson Elliott, üç itki dalgasının,Fibonacci eşitlik oranları olan 1.618 veya 2.618 ile ilişkili olma eğiliminde olması, düzeltme dalgalarının da sıklıkla itki dalgasından Fibonacci düzeltme seviyeleri olan 38.2% veya 61.8% oranında geri çekilme eğiliminde olması suretiyle; hem itki, hem de düzeltme dalgalarının Fibonacci oranları ile uyumlu olduğunu ortaya koymuştur.

Elliott Dalgaları ve Fiyat Tahminleri

Elliott Dalga Teorisi’ne dayanan bir dizi fiyat tahmini vardır. Bu fiyat tahminlerinden başlıca olanları şunlardır; 

• Dalga 2, genellikle Dalga 1’in en derin düzeltmesi olup, sıklıkla 61.8% veya 78.6% Fibonacci Düzeltme Seviyeleri’nde biter. Ancak, Dalga 1’in başlangıç seviyesinin ötesine doğru geri çekilmez. Aksi halde, Düzeltme Aşaması’nın bir parçası olur. 
• Dalga 4, Dalga 3’ün alt dalgası Dalga 4’ün bölgesinde sona erme eğilimindedir, Bununla birlikte, Dalga 4, özellikle Dalga 2 keskin bir düzeltme olduğunda, genellikle yanlamasına uzun süren bir düzeltme olur. 
• Eşitlik kılavuzuna göre, Dalga A ve Dalga C yaklaşık olarak aynı mesafeyi kat etme eğilimindedirler. Bu kılavuz, Dalga’nın uzunluğuna bağlı olarak Dalga C’nin olası ucunu belirlemek için kullanılabilir.