4.1.13. Stokastik Osilatör (STO)
Nedir?
Stokastik Osilatör (İngilizce: Stochastic Oscillator) (Kısaca: STO), meşhur bir teknik analist olan George Lanetarafından geliştirilmiş bir öncü momentum indikatörüdür. Bu momentum indikatörü, bir alım-satım işlemi ile ilgili olası giriş ve çıkış seviyelerini belirlemek amacıyla ilerlemiş bir trendin geri çekilmesinde fiyat kümesinin ne zaman kapanacağını belirmek için kullanılır. Stokastik Osilatör (STO), 0 ile 100 değerleri arasında dalgalanan K% ve D% adlı iki çizgiden oluşmaktadır. K% çizgisi, belirtilen dönemin en yüksek ve en düşük fiyat seviyelerine göre kapanış fiyatındaki değişimi temsil eder. D% çizgisi ise, K%’nın bir başka belirtilen dönemine göre ortalamasını temsil eder. George Lane tarafından K% için önerilen dönem süresi 14 iken, D% için 3’tür. Ancak yine de bazı traderlar; K% için 9, D% için 5 kullanmaktadırlar.
Nasıl Hesaplanır?
Stokastik Osilatör (STO)’ü hesaplamak için hem K%, hem de D% çizgisinin hesaplanması gerekir. İlk olarak; K% çizgisi, en son kapanış fiyatının, dönemin en düşük kapanış fiyatından çıkarılması ve ortaya çıkan sonucun, dönemin en yüksek ve en düşük kapanış fiyatlarının farkına bölünmesi ile hesap edilir. K% değerini hesaplamak için kullanılan formül aşağıdaki gibidir.
K% = (En Son Kapanış Fiyatı – En Düşük Kapanış Fiyatı) / (En Yüksek Kapanış Fiyatı – En Düşük Kapanış Fiyatı)
Daha sonra; D% çizgisi, D% çizgisini oluşturan dönem için K% değerlerinin ortalaması alınarak hesaplanır. Bunun için, D% dönemi için K% değerleri toplanıp, dönem sayısına bölünür. D% değerini hesaplamak için kullanılan formül aşağıdaki gibidir.
D% = (K% + K% + K% + … n) / n
n: D%’nin periyod sayısıdır. Örneğin; 3 dönemlik D% kullanılırsa, D%’ değerini hesaplamak için son üç K% değeri toplanıp 3’e bölünür.
Nasıl Kullanılır?
Stokastik Osilatör (STO)’nun kullanılabileceği birkaç yol vardır. Daha hızlı hareket eden K% çizgisi, 100 veya 0 değerlerine yaklaştığında, aşırı okumalar gerçekleştir. Buna göre; K% çizgisi 100 değerine yaklaştığında, ilgili menkul kıymetin aşırı satın alındığı düşünülürken; K% çizgisi 0 değerine yaklaştığında ise, ilgili menkul kıymetin aşırı satıldığı düşünülür. Bununla birlikte; bir menkul kıymet, bir süreliğine aşırı-alım ve aşırı-satım bölgesinde kalabilir.
K% çizgisi, aşırı-alım veya aşırı-satım bölgelerinde iken daha yavaş hareket eden D% çizgisini kestiğinde, bir alım-satım işlemine giriş veya çıkış için daha güvenilir bir sinyal üretilmiş olur. Bu durum, kısa-vadeli trendde yakın bir geri dönüşü belirtir. Buna göre; K% çizgisi, aşırı-satım bölgesinde (yani STO, 20 değerinin altında) D% çizgisini yukarı doğru keserse, olası bir giriş sinyali üretilmiş olur. Tersine, K% çizgisi, aşırı-alım bölgesinde (yani STO, 80 değerinin üzerinde) D% çizgisin yukarı doğru keserse, olası bir çıkış sinyali üretilmiş olur.
Diğer tüm osilatörlerde olduğu gibi, Stokastik Osilatör (STO) indikatörüne de uyumsuzluk uygulanabilir. Diğer bir deyişle; ilgili menkul kıymete ilişkin fiyat hareketinin gerçekleştirmiş olduğu zirveler ve dipler, eğer STO tarafından gerçekleştirilen zirveler ve dipler ile uyumlu değilse, bir uyumsuzluk meydana gelmiş demektir. Buna göre; menkul kıymet fiyat hareketi düşen dipler oluştururken, STO yükselen dipler oluşturuyorsa, bir yükseliş uyumsuzluğumeydana gelmiş demektir. Bunun durum, mevcut düşüş trendinin momentum kaybetmekte olduğunu ve olası bir yükseliş trendinin başlayabileceğini belirtir. Tersine, menkul kıymet fiyat hareketi yükselen zirveler oluştururken, STO düşen zirveler oluşturuyorsa, bir düşüş uyumsuzluğu meydana gelmiş demektir. Bu durum, mevcut yükseliş trendinin momentum kaybetmekte olduğunu ve olası bir düşüş trendinin başlayabileceğini belirtir.
Son olarak, George Lane, K% ve D% çizgilerinin düzleşmesi durumunda, mevcut trendin artık tükendiğini belirtir. Buna göre; K% veya D%’nin birer düz çizgi haline gelmesi durumunda olası bir trend dönüşünün gerçekleşebileceğinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
ÖRNEK
Aşağıdaki grafik, 30 dakikalık zaman-aralığına sahip Dow Jones Sanayi Endeksi grafiğidir. Bu grafikte, alt panel 10,3,3 dönemlik Stokastik Osilatör (STO) indikatörü göstermektedir. Bu paneldeki mavi çizgi, ham stokastik; kırmızı kesik çizgisi ise düzleştirilmiş sinyal çizgisidir.
